زمان حال استمراری
زمان حال استمراری انجام یا تداوم فعل در زمان حال یا انجام فعل را در آینده‌ای نزدیک بیان می‌کند.
اگر فعل به صامت (حرف بی‌صدا) ختم شود با توجه به آخرین مصوت فعل یکی از حالت‌های پسوند استفاده میشود. پسوند زمان حال از پسوندهای 4 حالته است. (راهنما : درس 2 جدول 2)
فعل + ېر / یر / ور / ۆر + شناسه
آخرین مصوت فعل آ یا ې» باشد : ېر ır
آخرین مصوت فعل ئ» یا ه» یا ی» باشد : یر ir
آخرین مصوت فعل ۏ» یا و» باشد : ور ur
آخرین مصوت ؤ» یا ۆ» باشد : ۆر ür
آخرین مصوت در فعل گلمک: آمدن همان مصوت ه (بعد از حرف گ) هست بنابراین پسوند یر می‌گیرد. و به شکل گلیر نوشته میشود. حال می‌رسیم به بحث شناسه فعل.
شخص | فعل | شناسه | معنی |
من | گلیرم | ه‌م / آم | می‌آیم |
سن | گلیرسن | سن / سان | می‌آیی |
اۏ | گلیر | ـ | می‌آید |
بیز | گلیریک | ېق، یک، وق، ۆک | می‌آییم |
سیز | گلیرسیز | سېز، سیز، سوز، سۆز* | می‌آیید |
اۏنلار | گلیرلر | لر، لار | می‌آیند |
در تعیین شناسه نیز با توجه به اینکه شناسه پسوندش دو حالته است یا چهار حالته از جدول 1و2 کمک می‌گیریم. در اینجا با توجه به اینکه آخرین مصوت کلمه‌ی گلیر» حرف ی i» است شناسه‌ها تعیین شده است. جدول پسوند زمان و شناسه را در جدول زیر برای راحتی کار شما در اینجا آورده‌ایم.
آخرین مصوت فعل | شخص | |||
ؤ، ۆ | ۏ، و | ئ، ه، ی | آ،ې | |
ۆرم | ورام | یرم | ېرام | من |
ۆرسن | ورسان | یرسن | ېرسان | سن |
ۆر | ور | یر | ېر | اۏ |
ۆرۆک | وروق | یریک | ېرېق | بیز |
ۆرسۆز | ورسوز | یرسیز | ېرسېز | سیز |
ۆرلر | ورلار | یرلر | ېرلار | اۏنلار |
نکته 1: استفاده از شناسه سوم شخص جمع اگر فاعل انسان باشد اختیاری است. اگر انسان نباشد معمولاً استفاده نمی‌شود.
نکته 2: همان طور که قبلا نیز بیان شد شناسه‌های دوم شخص جمع به صورت سېنېز، سینیز، سونوز، سۆنۆز» نیز استفاده می‌شوند.
نکته 3 : در شناسه اول شخص مفرد ه‌م/ آم» به علت اینکه حرف ه شناسه همیشه در وسط هجا قرار می‌گیرد، شناسه به شکل م» نوشته میشود.
آلماق: گرفتن، مصوت آخر فعل آل، آ است.
آلېرام: می‌گیرم آلېرېق : می‌گیریم
آلېرسان : می‌گیری آلېرسېز : می‌گیرید
آلېر : می‌گیرد آلېرلار : می‌گیرند
من گلیرم. : من دارم می‌آیم.
تۆرکجه اؤیره‌نیرم. : ترکی یاد می‌گیریم.
مییانا یای‌دا چۏخ ایستی اۏلور. : میانه در تابستان خیلی گرم میشود
یاغېش یاغېر. : باران می‌بارد.
تار چالېر. : تار می‌نوازد.
سنی سئویرم. : تورا دوست دارم.
(گلمک، اؤیرنمک، اۏلماق، باغماق، چالماق،سئومک)
در زبان ترکی فعل فقط به مصوت‌های آ، ئ، ه، ې، ی، ۆ» ختم میشود.اگر فعل مصوت ختم شود، در ساخت فعل از حرف ی y » میانجی استفاده میشود.
فعل+ ی + ېر / یر / ور / ۆر + شناسه
اۏخوماق: خواندن، آخرین مصوت فعل اۏخو، و است. بنابراین حرف ی میانجی استفاده میشود.
اۏخویورام : می‌خوانم اۏخویوروق : می‌خوانیم
اۏخویورسان : می‌خوانی اۏخویورسوز : می‌خوانید
اۏخویور : می‌خواند اۏخویورلار : می‌خوانند
من هر گۆن میوه یئییرم. : من هر روز میوه می‌خورم.
اۆشۆیۆرم. : سردم است.
یۏل‌دا گؤزله‌ییریک. : در راه منتظریم.
اوشاق‌لار اۏینایېرلار. : بچه‌ها بازی می‌‌کنند.
نه ائله‌ییرسن؟ : چه (کار) می‌کنی؟
نه ایسته‌ییرسیز؟ : چه می‌خواهید؟
صرف منفی :
درباره این سایت